Một nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc Việt đó là cúng giao thừa.  Cúng giao thừa đã trở thành một điều không thể thiếu mỗi dịp xuân đến, và thực tế đã được lưu truyền từ đời này sang đời khác với giá trị tinh thần và niềm tin to lớn chắc chắn không thể nào bỏ qua.

Cúng giao thừa là gì?

Cúng giao thừa là nghi thức không thể thiếu như một nét đẹp văn hóa trong truyền thống dân tộc việt mỗi đêm 30 tết. Không chỉ để cúng tổ tiên ông cha mà giá trị tinh thần to lớn. Với mong muốn xua tan mọi rủi ro những điều không hay năm cũ và một khỏi đầu mới đầy may mắn hạnh phúc và ấm no.

Các nghi thức cúng giao thừa

Lễ trừ tịch (hay còn gọi là lễ giao thừa)

Trừ tịch là giờ phút cuối cùng thời khắc chuyển giao giữa năm cũ sắp bắt đầu qua năm mới. Như một truyền thống và phong tục của người việt thườn có lễ trừ tịch , mang nhiều ý nghĩa tâm linh và giá trị tinh thần to lớn là lễ để “khu trừ ma quỷ”, do đó có từ “trừ tịch” chính vì thế mà hầu hết gia đình việt nào cũng làm lễ này vào thời khắc giao thừa.

Lễ giao thừa cúng ai?

Nhân dân tin rằng thông thường mỗi năm tồn tại ông hành trông coi việc nhân gian, mỗi lần hết năm thì thần nọ bàn giao cho thần kia, vì thế cúng tế nhằm mục đích để tiễn ông cũ và đón ông mới là điều không thể thiếu.

Đa phần lễ được cúng ở ngoài trời bởi vì các cụ xưa hình dung trong phút cựu vương hành khiển bàn giao công việc cho tân vương luôn có quân đi, quân về đầy không trung tấp nập, vội vã như một thuyết dân gian đó là giá trị niềm tin và tinh thần to lớn.

Chuẩn bị lễ cúng giao thừa

Mỗi vùng miền có giao thức phong tục và cách riêng nhưng thường được cúng các đình, miếu, các văn chỉ trong xóm cũng như tại các tư gia. Bàn thờ và lễ vật được thiết lập ở giữa trời.

Theo tục lệ bàn có bình hương, hai ngọn đèn dầu hoặc hai ngọn nến.

Lễ vật chuẩn bỉ cúng bao gồm: chiếc thủ lợn hoặc con gà, trầu cau, bánh chưng, mứt kẹo, vàng mã,hoa quả, rượu nước và đôi khi có thêm chiếc mũ của Ðại Vương hành khiển. Tuy nhiên thông thường theo truyền thống dân ta thường dùng gà trống như mộtbiểu tượng đầy ý nghĩa của ngũ đức: Văn, võ, dũng, nhân, tín. Bông hoa hồng đỏ trên miệng gà là hình ảnh tượng trưng cho ông mặt Trời.

Lễ cúng Thổ Công

Sau khi cúng giao thừa xong, các thân chủ cũng bắt đầu khấn Thổ Công, đây là vị thần cai quản trong nhà quan trọng không kém. Lễ vật được sử dụng cũng tương tự như lễ cúng giao thừa.

Tục lệ trong đêm trừ tịch

Sau khi làm lễ giao thừa, các cụ ta có những tục lệ riêng mà cho đến nay, từ thôn quê đến thành thị, vẫn còn nhiều người tôn trọng thực hiện.

Lễ chùa, đình, đền

Lễ giao thừa ở nhà xong, người ta kéo nhau đi lễ các đình, chùa, miếu, điện để cầu phúc, cầu may, để xin Phật, Thần phù hộ độ trì cho bản thân và gia đình và nhân dịp này người ta thường xin quẻ thẻ đầu năm.

Kén hướng xuất hành: Khi đi lễ, người ta kén giờ và hướng xuất hành, đi đúng hướng đúng giờ để gặp may mắn quanh năm.

Hái lộc đầu năm

Hái lộc: Sau khi đi lễ đình, chùa, miếu, điện xong người ta có tục hái trước cửa đình, cửa đền một cành cây gọi là cành lộc mang về ngụ ý là “lấy lộc” của Trời đất Thần Phật ban cho. Cành lộc này được mang về cắm trước bàn thờ cho đến khi tàn khô như sự thành kính tâm nguyện mong muốn mọi sự may mắn tài lộc đến trong năm mới.

Hương lộc: Có nhiều người thay vì hái cành lộc lại xin lộc tại nhiều nơi như các đình, đền, chùa, miếu bằng cách đốt một nắm hương, đứng khấn vái trước bàn thờ, rồi mang hương đó về cắm và bình hương bàn thờ nhà mình. Ngọn lửa tượng trưng cho sự phát đạt được lấy từ nơi thờ tự về tức là xin Phật, Thánh phù hộ cho được phát đạt quanh năm.

Xông nhà: Đây là một tục lệ mà như nét đẹp văn hóa của người việt. Thường gia chủ kén một người “dễ vía” tức là hợp tuổi cho mình,hoặc chọn người trong gia đình ra đi từ trước giờ trừ tịch, rồi sau lễ trừ tịch thì xin hương lộc hoặc hái ở đình chùa mang về. Lúc trở về đã sang năm mới và ngưòi này sẽ tự “xông nhà” cho gia đình mình, mang sự tốt đẹp quanh năm về cho gia đình.

Những chia sẻ trên đây hi vọng sẽ giúp được bạn có những hiểu biết nhất định cho một phong tục và truyền thống thiêng liêng của cộng đồng Việt, với mong muốn cầu nguyện cho năm mới an lành tài lộc may mắn và hạnh phúc ấm no.

Khăn choàng Phạm Gia